Organizacja prac konserwatorskich oświetlenia we wnętrzach

Szczegóły

Nadrzędna kategoria: Artykuły

Opublikowano: środa, 16, grudzień 2015 10:30

Zarówno przepisy jak i zdrowy rozsądek nakazują prowadzenie starannej i systematycznej konserwacji urządzeń oświetleniowych. Zakres i harmonogram tych prac powinien wynikać z założeń przyjętych w dokumentacji przy obliczaniu współczynnika zapasu. Niestety jeszcze ciągle zdarzają się obiekty, których właściciele i użytkownicy lekceważą te zagadnienia. Natomiast niekonserwowane oświetlenie traci z biegiem czasu swoje początkowe parametry, co skutkuje pogorszeniem warunków pracy, a także efektywności energetycznej oświetlenia i bezpieczeństwa.

Przepisy
Ustawa z 7 lipca 1994 r. − Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 29 listopada 2013 r., poz. 1409 – aktualizowany na bieżąco tekst dostępny na stronie Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego www.gunb.gov.pl) nakazuje w Artykule 5 użytkowane obiekty budowlane utrzymywać w należytym stanie technicznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia ich właściwości użytkowych i sprawności technicznej.

Aktem wykonawczym do powyższej ustawy jest określane skrótem WT Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. We wrześniu 2015 r. ukazał się tekst ujednolicony tego rozporządzenia (Dz. U. z 18 września 2015 r. poz. 1422). W rozporządzeniu tym w pozycji 29 ustępu 1 § 59 widnieje zapis nakazujący, aby pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi oraz do ruchu ogólnego (komunikacji) miały zapewnione odpowiednie do potrzeb użytkowych oświetlenie światłem sztucznym. Ponadto w wykazie norm powołanych w rozporządzeniu umieszczona jest Polska Norma PN-EN 12464-1:2012 „Światło i oświetlenie − Oświetlenie miejsc pracy − Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach". Określone w tej normie wartości natężenia oświetlenia zgodnie z punktem 4.3. są wartościami eksploatacyjnymi co oznacza, że ich wartość nie może spaść poniżej wartości normatywnej przez cały okres użytkowania obiektu. W punkcie 4.10 normy widnieją zapisy dotyczące określania współczynnika zapasu (utrzymania), a w punkcie 6.6 zalecenie, aby składnikiem dokumentacji projektowej był plan konserwacji sporządzony w korelacji z założeniami przyjętymi przy ustalaniu tego współczynnika.

Zakres prac konserwacyjnych

• W skład zabiegów konserwacyjnych wchodzą:
• czyszczenie z kurzu opraw oświetleniowych;
• mycie odbłyśników i kloszy opraw;
• mycie źródeł światła;
• uzupełnianie na bieżąco nie działających źródeł światła;
• grupowa wymiana źródeł światła;
• naprawa uszkodzonych opraw;
• wymiana zużytych opraw oświetleniowych;
• wymiana uszkodzonego osprzętu pomocniczego;
• okresowe odnawianie pomieszczeń.

Każda z tych czynności ma znaczenie i nie powinna być pomijana. Kurz osiada nie tylko na czynnych optycznie częściach urządzeń oświetleniowych, ale gromadzi się również na górnych powierzchniach zawieszonych opraw. Najlepiej usuwać go systematycznie w miarę potrzeby za pomocą odkurzaczy. Natomiast wskazane jest mycie odbłyśników, kloszy, rastrów i źródeł światła. Ważne jest systematyczne uzupełnianie nie czynnych lamp. Unika się w ten sposób powstawania niedoświetlonych miejsc i pogorszenia równomierności oświetlenia. Wymiana grupowa źródeł światła jest najefektywniejszym sposobem na utrzymanie wysokiego standardu urządzeń oświetleniowych. Uszkodzone oprawy podobnie jak braki w źródłach światła powodują powstawanie ciemniejszych „plam" oraz zakłócają równomierność oświetlenia. Także troska o prawidłowy stan osprzętu pomocniczego przyczynia się do utrzymania oświetlenia na odpowiednim poziomie. Nie należy lekceważyć sprawy odnawiania pomieszczeń, ponieważ stan powierzchni przegród budowlanych oraz ich barwa wpływa na ogólny wynik oświetleniowy.

Metodyka prac konserwacyjnych
Jeżeli w obiekcie istnieją warunki na urządzenie specjalistycznego warsztatu konserwacji urządzeń oświetleniowych, można stosować rotacyjną metodę mycia opraw przewożąc je sukcesywnie partiami do warsztatu i wstawiając w ich miejsce oprawy po konserwacji. W trakcie tych prac należy także sprawdzić prawidłowość połączeń i stan osprzętu pomocniczego zainstalowanego w oprawie, a wykryte nieprawidłowości usunąć.

Prace można prowadzić dwiema metodami. Pierwsza polega na wykonywaniu wszystkich czynności na miejscu zainstalowania oprawy, a druga po zdemontowaniu oprawy w warsztacie konserwatorskim. Zabiegi wykonywane na miejscu (po wyłączeniu napięcia) są pracochłonne i utrudnione koniecznością pracy na wysokości oraz dostarczaniem pojemników z wodą do mycia i płukania. Konserwacja na miejscu nie wymaga za to demontażu opraw.

Przy myciu opraw w miejscu ich zainstalowania włączenie napięcia w obwodzie może nastąpić dopiero po dokładnym wyschnięciu urządzeń.
Stosowanie drugiej metody wiąże się z demontażem i przewiezieniem lub przeniesieniem opraw do warsztatu konserwatorskiego. Warunki pracy są tu dogodniejsze i bardziej bezpieczne. Można wtedy starannie sprawdzić oprawę i dokonać ewentualnej naprawy. Zabiegi konserwacyjne wykonywane w warsztacie są skuteczniejsze ponieważ przeprowadzane są w dogodniejszych warunkach. W metodzie tej każda zdemontowana oprawa jest bezzwłocznie zastępowana oprawą nową lub uprzednio umytą. W każdym przypadku do mycia opraw i źródeł światła należy w miarę możliwości używać ciepłej wody. Dla ułatwienia mycia należy stosować detergenty używane do zmywania naczyń oraz miękkie szczotki i zmywaki.

Nie wolno stosować ostrych zmywaków i innych ostrych przedmiotów do czyszczenia odbłyśników, rastrów oraz kloszy.
Po umyciu oprawę należy wypłukać i starannie osuszyć. Nie należy zanurzać w wodzie stateczników, oprawek i zapłonników. Można je jedynie przetrzeć wilgotną ściereczką, a następnie wytrzeć lub pozostawić do wyschnięcia. Po wysuszeniu oprawę należy zmontować i sprawdzić jej działanie. Porównanie zalet i wad obu metod podano w tablicy 1, a zakres zabiegów jakim należy poddawać poszczególne części urządzeń oświetleniowych zestawiono w tablicy 2.

(...)

mgr inż. Janusz Strzyżewski

Pełna wersja artykułu w EI 8/2015 do zakupu na portalu www.e-czasopismo.pl oraz www.magazyn-online.com