Teren budowy – oświetlenie

Szczegóły

Nadrzędna kategoria: Artykuły

Opublikowano: poniedziałek, 15, czerwiec 2015 10:18

Pod koniec ubiegłego roku rozpoczęliśmy publikację cyklu artykułów autorstwa Janusza Strzyżewskiego poświęconego problematyce terenu budowy. Artykuły dotyczyły m.in. zasad i przepisów związanych z sieciami, instalacjami i urządzeniami elektrycznymi na terenie budowy, zasilania w energię elektryczną i eksploatacji instalacji tymczasowych, a także prac w pobliżu czynnych linii elektroenergetycznych i ochrony odgromowej. W niniejszym zeszycie „Elektroinstalatora" autor zajął się oświetleniem terenu budowy.

Wprowadzenie
Na terenie budowy wykonywane są różnorakie czynności zarówno we wnętrzach budynków zaplecza, jak i wznoszonych obiektów. Praca odbywa się również na otwartym terenie. W trakcie dnia wykorzystuje się światło naturalne. W przypadku prowadzenia robót wieczorem lub w nocy niezbędne jest stosowanie oświetlenia sztucznego. Jest również potrzebne do oświetlenia dróg i placów manewrowych znajdujących się na terenie budowy. W miarę potrzeby konieczne jest (oprócz oświetlenia podstawowego) stosowanie oświetlenia awaryjnego. Ponadto − jeżeli wysokie żurawie budowlane lub wznoszone budowle stanowią przeszkody lotnicze − niezbędne jest zainstalowanie na nich (oprócz oznakowania dziennego) także przeszkodowych świateł ostrzegawczych. Niestety, w wielu przypadkach praktyka daleko odbiega od teorii. Instalacje elektryczne na potrzeby budowy, w tym urządzenia oświetleniowe, mają zwykle charakter tymczasowy. Z tego względu stosowane są często urządzenia przenośne lub przewoźne. Ponadto niska świadomość znaczenia oświetlenia dla bezpieczeństwa i jakości wykonywanej pracy, a także dążenie do ograniczenia kosztów sprawiają, że bywa ono na terenie budowy marginalizowane. Generalny wykonawca odpowiedzialny za przygotowanie placu budowy ogranicza się do zapewnienia zasilania zaplecza, węzłów, żurawi, rozmieszczenia na budowie rozdzielnic, czasami oświetlenia terenu czy oświetlenia dozorowego. Oświetlenie stanowisk pracy zwykle jest cedowane na podwykonawców. W efekcie nie są wykonywane zarówno projekty oświetlenia terenu budowy, jak i realizacja prawidłowego oświetlenia miejsc pracy na tym terenie. Zapomina się przy tym, że formalnie wymagania są takie same jak dla miejsc pracy o charakterze stałym.

Co mówi prawo
Obszar terenu budowy − czasem nieprawidłowo zwany placem budowy − stanowi przestrzeń, w której występują specyficzne warunki pracy. Właściwe oświetlenie miejsc prowadzenia robót decyduje w dużym stopniu o ich bezpieczeństwie. Ponadto odpowiedniego oświetlenia wymaga szereg miejsc związanych z drogami i przejściami oraz z rejonami prac maszyn budowlanych. Z tego względu Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz.U. z 19 marca 2003 r., nr 47, poz. 401) nakazuje:

• w § 17 oraz w § 60 ust. 1: oświetlać przejścia dla pieszych i strefy niebezpieczne, w tym drogi na terenie budowy, dojścia i dojazdy;
• w § 19: oświetlać bramki ustawiane przed skrzyżowaniem dróg z napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi;
• w § 45: w miarę potrzeby doświetlać miejsca robót w dzień oraz w tych miejscach stosować sztuczne oświetlenie po zmroku i w porze nocnej.

W tym samym paragrafie zawarto zalecenia, aby sztuczne źródła światła nie powodowały w szczególności:
a) wydłużonych cieni;
b) olśnienia wzroku;
c) zmiany barwy znaków lub zakłóceń odbioru i postrzegania sygnałów oraz znaków stosowanych w transporcie;
d) zjawisk stroboskopowych.

Z godnie z § 60 ust. 2, 3 i 4 żurawie, maszty lub inne wysokie konstrukcje o zmroku i w nocy powinny mieć oświetlenie pozycyjne (niezależnie od specjalnego oświetlenia przeszkód lotniczych). Punkty świetlne winny być rozmieszczone w sposób zapewniający odczytanie tablic i znaków ostrzegawczych oraz znaków sygnalizacji ruchu na terenie budowy. Słupy z punktami świetlnymi na drogach znajdujących się na terenie budowy należy rozmieszczać wzdłuż dróg i na ich skrzyżowaniach. Na łukach dróg, przy jednostronnym oświetleniu, słupy należy ustawiać po zewnętrznej stronie łuku.

Zgodnie z § 145 ust. 1 wokół wykopów pozostawionych na czas zmroku i w nocy, a dostępnych dla osób postronnych należy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego.

W myśl postanowień § 217 ust. 2 punkty świetlne przy stanowiskach montażowych powinny być tak rozmieszczone, aby zapewniały równomierne oświetlenie, bez ostrych cieni i olśnienia osób. Niedopuszczalne jest stosowanie na terenach budów i rozbiórek nieosłoniętych źródeł światła. W sprawie szczegółowych wymagań przepisy odsyłają do polskich norm.

Wymagania normatywne dla oświetlenia podstawowego
Oświetlenia we wnętrzach i na zewnątrz dotyczą wymienione poniżej polskie normy. Dwie z nich mają, oprócz wersji polskiej, także nowsze wydanie w języku angielskim:

• PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie − Oświetlenie miejsc pracy – Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach;
• PN-EN 12464-2:2008 Światło i oświetlenie − Oświetlenie miejsc pracy – Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz;
• PN-EN 12464-2:2014-05 Światło i oświetlenie − Oświetlenie miejsc pracy – Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz (wersja angielska);
• PN-EN 12665:2008 Światło i oświetlenie. Podstawowe terminy oraz kryteria określania wymagań dotyczących oświetlenia;
• PN-EN 12665:201 Światło i oświetlenie − Podstawowe terminy oraz kryteria określania wymagań dotyczących oświetlenia (wersja angielska).

Określenie wymagań normatywnych dla oświetlenia miejsc pracy oraz dróg komunikacyjnych i placów występujących na terenie budowy wymaga korzystania przynajmniej z dwóch norm. Jednej dotyczącej wnętrz i drugiej przestrzeni zewnętrznych.

(...)

mgr inż. Janusz Strzyżewski

Pełna wersja artykułu w EI 4/2015 do zakupu na portalu www.e-czasopismo.pl oraz www.magazyn-online.com