Od redakcji 2/2024

el 2 2024  okl internetSzanowni Państwo,

Luty zdominowały dwa ważne wydarzenia dla branży elektroinstalacyjnej i OZE – 31. Targi ŚWIATŁO, 21. Targi ELEKTROTECHNIKA oraz 26. Targi ENEX. Targi ŚWIATŁO i ELEKTROTECHNIKA to ważna platforma kontaktów B2B w Polsce. W tym roku zaprezentowały się na nich 263 firmy. Swoje produkty i rozwiązania zaprezentowali wystawcy z: Bułgarii, Chin, Czech, Hiszpanii, Holandii, Niemiec, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Ukrainy oraz Włoch. Z kolei od ponad 25 lat kieleckie Targi ENEX przyciągają firmy mocno stawiające na rozwój branży energetycznej.

Więcej…

Zasilanie awaryjne i rezerwowe

12Większość budynków zasilana jest w energię elektryczną z sieci elektroenergetycznej. W Polsce działa wielu dostawców tej energii, ale większość odbiorców zaopatrywana jest przez kilka dużych przedsiębiorstw. Obszary ich działania ilustruje mapa przedstawiona poniżej na rysunku.

Wprowadzenie
W zależności od wielkości mocy umownej odbiorcy przyłączani są do sieci różnych napięć. Niezależnie od tego, czy jest to sieć niskiego, średniego czy wysokiego napięcia, odbiorcy muszą liczyć się z występowaniem przerw w dostawie energii.

Przerwy te zgodnie z przepisami [1, 2] dzielą się na planowane lub nieplanowane. Pierwsze z nich związane są z prowadzeniem prac konserwacyjnych oraz z przebudową lub rozbudową sieci elektroenergetycznej.

Dla odbiorców bardziej uciążliwe są przerwy nieplanowe, ponieważ nie ma możliwości przygotowania się na ich wystąpienie. Spowodowane są uszkodzeniami infrastruktury zasilającej. W zależności od potrzeb należy więc stosować zasilanie rezerwowe, a także zasilanie awaryjne. Zasilanie rezerwowe zwykle ma za zadanie umożliwienie kontynuacji normalnej lub ograniczonej eksploatacji obiektu, lub/i działanie urządzeń technologicznych oraz ochronnych (np. pożarowych), natomiast podstawowym zadaniem zasilania awaryjnego jest ochrona osób przebywających w obiekcie i umożliwienie im bezpiecznej ewakuacji.

Co mówi prawo
W zakresie niezawodności zasilania obowiązki dostawcy energii określa Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. [1]. Zgodnie z § 13 ust. 3 przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej ma obowiązek zapewnienia ciągłości oraz niezawodności dostarczania energii elektrycznej przy zachowaniu jej parametrów jakościowych. Natomiast zgodnie z treścią § 42 wymienionego rozporządzenia odbiorcy powinni być powiadamiani o planowanych wyłączeniach z co najmniej pięciodniowym wyprzedzeniem. Rozporządzenie z maja 2007 r. zostało znowelizowane w następnym roku [2]. Zapis zawarty w § 40 ust. 2 znowelizowanej wersji rozporządzenia dzieli przerwy w dostarczaniu energii w zależności od czasu ich trwania w następujący sposób:

  • przerwa krótsza do 1 sekundy to przerwa przemijająca, czyli mikroprzerwa;
  • przerwa trwająca ponad sekundę do 3 minut to przerwa krótka;
  • przerwa długa może trwać od 3 minut do 12 godzin;
  • przerwa trwająca od 12 do 24 godzin to przerwa bardzo długa;
  • przerwa katastrofalna to przerwa dłuższa od 24 godzin.

Zgodnie z przepisem [2] dopuszczalny czas trwania przerw planowanych i nieplanowanych zależy od tego, do jakiej grupy przyłączeniowej jest zaliczony odbiorca energii elektrycznej. Dla odbiorców zaliczonych do grup I, II, III oraz VI czasy te powinny być określane w umowach o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji albo w umowach kompleksowych. Są to odbiorcy zasilani z sieci o napięciu wyższym niż 1 kV oraz odbiorcy przyłączeni na czas określony (np. teren budowy). Natomiast dla odbiorców przyłączonych do sieci niskiego napięcia zaliczanych do grup IV i V dopuszczalne czasy tych przerw zestawiono w tablicy.

13Wprawdzie przepisy ograniczają czasy trwania przerw, ale w praktyce szczególnie w przypadku przerw nieplanowych może się zdarzyć, że nie ma technicznych możliwości usunięcia awarii w określonym czasie. Drugim dokumentem zawierającym zapisy związane z zasilaniem rezerwowym i awaryjnym jest rozporządzenie określające warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [3]. Zgodnie z treścią ustępu 1 w § 181 budynek, w którym w wyniku braku zasilania w energię elektryczną może wystąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, zagrożenie dla środowiska, a także znaczne straty materialne, należy zasilać co najmniej z dwóch niezależnych źródeł energii elektrycznej oraz wyposażyć w układ samoczynnego przełączania (SZR). W budynkach wysokościowych (wyższych niż 55 metrów) jednym ze źródeł powinien być automatycznie uruchamiany zespół prądotwórczy. W ustępach 3 oraz 4 § 187 widnieją natomiast zapisy określające szczegółowo warunki dostawy energii elektrycznej dla urządzeń związanych z ochroną pożarową budynków takich jak systemy sygnalizacji pożaru, systemy oddymiające, tryskaczowe itp.

Normy
W rozporządzeniu określającym warunki techniczne dla budynków [2] przywołane są dwie normy dotyczące pośrednio zasilania awaryjnego. Jedna z nich [3] określa wymagania dotyczące systemów oświetlenia awaryjnego i oświetlenia zapasowego instalowanych w miejscach lub lokalach publicznych oraz w miejscach pracy. Natomiast w drugiej [4] podano postanowienia dotyczące oświetlenia dróg ewakuacyjnych i znaków bezpieczeństwa w przypadku, gdy zawiedzie normalne zasilanie oraz określono minimalne postanowienia dla tego rodzaju oświetlenia awaryjnego − stosownie do wielkości, typu i przeznaczenia budynku.

Postanowienia normy odnoszą się do awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego we wszystkich miejscach pracy i budynkach otwartych dla publiczności oraz do ogólnie dostępnych dróg w wielopiętrowych budynkach mieszkalnych. Postanowienia dotyczą także oświetlenia zapasowego stosowanego jako awaryjne oświetlenie ewakuacyjne. Także zalecenia dotyczące zasilania awaryjnego zawiera norma N SEP – E – 005 [5] wydana w roku 2013 przez Centralny Ośrodek Szkolenia i Wydawnictw Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Określenia dotyczące zasilania rezerwowego lub awaryjnego
Dla uporządkowania pojęć związanych z zasilaniem rezerwowym i awaryjnym należy przypomnieć podstawowe definicje dotyczące tego tematu:

  • Operator Systemu Dystrybucyjnego (OSD) – przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się dystrybucją energii elektrycznej, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację i remonty sieci dystrybucyjnej oraz jej niezbędną rozbudowę;
  • System zasilania rezerwowego – urządzenie lub układ urządzeń służący do ochrony całego obiektu lub tylko wybranych odbiorników przed zakłóceniami zasilania z sieci energetycznej, w tym zaniku napięcia w podstawowym źródle zasilania;
  • Zasilanie dwustronne – zasilanie zrealizowane za pomocą dwóch niezależnych linii (lub transformatorów) zasilających wyposażonych w układ Samoczynnego Załączania Rezerwy (SZR). SZR w momencie zaniku zasilania podstawowego dokonuje samoczynnego przełączenia na zasilanie rezerwowe. Po przywróceniu napięcia w linii (lub transformatorze) zasilania podstawowego następuje automatyczny powrót układu zasilania do stanu pierwotnego. Zasilania dwustronne mogą współpracować z zasilaczami UPS w celu zapewnienia zasilania gwarantowanego (nieprzerwana dostawa energii);
  • Zasilanie dwustronne z rezerwą jawną – obiekt przyłączony jest do dwóch linii lub dwóch transformatorów. W normalnych warunkach zasilanie odbywa się tylko z linii lub transformatora podstawowego, w przypadku zaniku napięcia w zasilaniu podstawowym uruchamiane jest zasilanie z linii lub transformatora rezerwowego;
  • Zasilanie dwustronne z rezerwą ukrytą – obiekt przyłączony jest do dwóch linii lub dwóch transformatorów. W normalnych warunkach zasilanie odbywa się równolegle z obu linii lub transformatorów, rezerwę stanowi możliwość pobierania całej energii tylko z jednej linii lub transformatora;
  • Zespół prądotwórczy (w uproszczeniu, ale nieprawidłowo nazywany agregatem prądotwórczym) – urządzenie złożone z napędowego silnika spalinowego oraz prądnicy prądu przemiennego. Zapewnia zasilanie rezerwowe w przypadku krótszych lub dłuższych przerw dla odbiorników tolerujących chwilowy zanik napięcia. Może być wyposażony w automatykę zapewniającą samoczynne uruchomienie zespołu prądotwórczego po zaniku napięcia i wyłączanie go po powrocie napięcia z głównego źródła zasilania;
  • Zasilacz UPS – urządzenie złożone z akumulatora oraz falownika i przeznaczone do zapewnienia bezprzerwowej pracy urządzeń komputerowych, łączności oraz innych urządzeń wrażliwych na przerwy w zasilaniu, wahania napięcia oraz inne zakłócenia występujące w sieci. Jest on urządzeniem energoelektronicznym, umożliwiającym zasilanie odbiorników z baterii lub innego magazynu energii elektrycznej;
  • Układ UPS + zespół prądotwórczy (układ hybrydowy) – stanowiący połączenie systemu UPS, zespołu prądotwórczego oraz automatyki sterującej. Stosowany jest w celu zapewnienia bezprzerwowego zasilania urządzeń elektrycznych podczas długotrwałych zaników napięcia;
  • Zasilacz DRUPS (Diesel Rotary UPS) – zespól złożony z silnika wysokoprężnego, mechanicznego sprzęgła, zasobnika z wirującą masą oraz prądnicy prądu przemiennego spełniający funkcję kompleksowego źródła energii (zamiast bateryjnego zestawu UPS współdziałającego z zespołem prądotwórczym).

 

(...)


mgr inż. Janusz Strzyżewski

Pełna wersja artykułu w EI 6/2016 do zakupu na portalu www.e-czasopismo.pl oraz www.magazyn-online.com

Wyszukiwarka

like Nowości!

quote Na skróty

like Najczęściej czytane!

like Polecamy!

ewydanie

konf bpoz 160x222

 

 

like Newsletter!

Znajdź nas na facebooku!

UWAGA! Ten serwis używa cookies i podobnych technologii.

Brak zmiany ustawienia przeglądarki oznacza zgodę na to. Czytaj więcej…

Zrozumiałem